آدم‌ها دنیا را به شکل‌های مختلفی تجربه می‌کنند. بعضی‌ها با همه چیز سریع ارتباط می‌گیرند، بعضی دیگر به شکل‌های خاص و متفاوتی واکنش نشان می‌دهند. اختلال طیف اوتیسم به مجموعه‌ای از ویژگی‌ها اشاره دارد که باعث می‌شود فرد به شیوه‌ای منحصر‌به‌فرد فکر کند، ارتباط برقرار کند و جهان اطرافش را درک کند.
اختلال طیف اوتیسم معمولاً در سال‌های اول زندگی خود را نشان می‌دهد و اگر زود شناسایی شود، می‌توان با مداخله‌های تخصصی، مسیر رشد کودک را حمایت و تقویت کرد.
ویژگی‌های اختلال طیف اوتیسم
هر فرد دارای اوتیسم ویژگی‌های خاص خود را دارد، اما معمولاً دو دسته از ویژگی‌ها در بیشتر آن‌ها دیده می‌شود:
۱. چالش در ارتباط اجتماعی و تعامل با دیگران
مثلاً کودک ممکن است ارتباط چشمی برقرار نکند، احساسات دیگران را درک نکند، بازی‌های تخیلی نداشته باشد یا در آغاز مکالمه و پاسخ‌دهی دچار دشواری باشد.
۲. رفتارها و علایق تکراری و محدود
مثل علاقه‌ی شدید به موضوعات خاص (مثلاً قطارها، اعداد یا نقشه‌ها)، انجام حرکات تکراری (تکان دادن دست، پریدن، چرخاندن اشیاء)، یا حساسیت زیاد یا کم نسبت به صدا، نور، بو یا لمس.
چرا به آن «طیف» گفته می‌شود؟
زیرا شدت و ترکیب ویژگی‌ها در افراد مختلف بسیار متنوع است. بعضی کودکان فقط کمی در روابط اجتماعی مشکل دارند و در مدرسه عملکرد خوبی دارند، در حالی که برخی دیگر نیاز به مراقبت و حمایت مستمر دارند. این گستردگی باعث شده تا این اختلال به صورت یک طیف در نظر گرفته شود.
اوتیسم می‌تواند همراه چه چیزهایی باشد؟
برخی از کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم ممکن است مشکلات دیگری هم تجربه کنند، از جمله:
تأخیر در زبان و گفتار
اضطراب یا تحریک‌پذیری
ناتوانی‌های یادگیری
اختلال کم‌توجهی یا بیش‌فعالی
شناخت این مسائل می‌تواند به درمان جامع‌تر و هدفمندتری منجر شود.
تشخیص و مداخله
شناسایی نشانه‌های اختلال طیف اوتیسم در سال‌های ابتدایی زندگی اهمیت زیادی دارد. معمولاً خانواده‌ها اولین کسانی هستند که متوجه تفاوت‌هایی در رشد ارتباطی یا رفتاری کودک می‌شوند. با بررسی تخصصی و استفاده از ابزارهای دقیق ارزیابی، می‌توان روند تشخیص را طی کرد و متناسب با نیاز فرد، مداخلات لازم را آغاز نمود.
آیا درمانی وجود دارد؟
اوتیسم درمان قطعی ندارد، اما مسیر حمایت روشن است. درمان‌هایی مانند کاردرمانی، گفتاردرمانی، آموزش مهارت‌های اجتماعی و رفتاردرمانی، می‌توانند تأثیرات قابل توجهی در بهبود ارتباط و عملکرد فرد داشته باشند. هرچه زودتر این مداخلات آغاز شود، فرصت رشد و یادگیری بیشتر خواهد بود.
کلام آخر
اختلال طیف اوتیسم نشانه‌ی ضعف یا ناتوانی نیست. نشانه‌ی نوعی از تجربه‌ی جهان است که نیاز به درک و همراهی متفاوت دارد. اگر فکر می‌کنی فرزندت یا یکی از نزدیکانت ممکن است نشانه‌هایی از این طیف داشته باشد، یک مشاوره تخصصی می‌تواند آغاز راهی آرام و روشن برای درک، پذیرش و حمایت باشد.
